زهکشی زمین و ساختمان

زه کشی به معنی خشک شدن آب زمین است. در مکان هایی که دارای ایستایی بالایی هستند، باید با انجام یکسری از کارها آب را از آن مکان دور کنیم. تا بعد از بهره بردازی ساختمان از نفوذ آب و رطوبت ساختمان جلوگیری کنیم. دور کردن و هدایت آب را زهکشی می نامند. در این مقاله به بررسی زهکشی زمین و ساختمان و انواع آن و نحوه اجرای زهکشی می پردازیم.

سطح ایستایی کجاست؟

سطحی است که آب به طور طبیعی در زیرزمین جریان دارد. این سطح با بارندگی و تغییرات فصلی تغییر میکند. هدف زهکشی این است که سطح ایستایی کاهش یابد و از اهداف دیگر زهکشی عبارتند از:

-استحکام خاک افزایش پیدا کند.

-از سیلاب جلوگیری شود.

-رطوبت ساختمان کاهش یابد.

انواع روش های زهکشی زمین و ساختمان

1- خندقی

نوعی از زهکشی است که در یک یا چند طرف و یا حتی در تمام اطراف ساختمان اجرا می شود. آب زیرزمینی را قطع و به زهکشی اصلی می رسد.

2-جناقی

در این نوع زهکشی لوله های فرعی با استفاده از شیب زمین، با زاویه معینی به زهکشی اصلی اتصال می یابد. طول زهکشی فرعی نباید از 35 متر بیشتر باشد.

3-بادبزنی

در این نوع زهکشی، زهکش فرعی در اطراف ساختمان به شکل بادبزن به زهکشی اصلی اتصال می یابند. اجرای زهکشی بادبزنی به دلیل سخت بودن اتصال تمام زهکش های فرعی در یک مکتم به زهکش اصلی نیز مشکل خواهد بود.

4-شبکه ای

در زهکشی شبکه ای تمام زهکش های اصلی و فرعی به صورت یک شبکه مستطیلی منظم به کار می روند. در این نوع زهکشی فرعی به یک طرف زهکشی اصلی اتصال پیدا می کنند.

5-طبیعی

در این نوع زهکشی لوله هایی مناسب با گودی ها و بلندی های طبیعی زمین با اتصال باز، کار می روند و به زهکش اصلی وصل می شوند. از این روش بیشتر برای زمین های کشاوری استفاده می کنند.

نحوه اجرای زهکشی

بسیاری از ساختمان ها در مکان مناسبی ساخته نمی شوند. باید با انجام زهکشی مناسب، آب اضافی را از محل ساختمان دور شود. برای آنجام دور کردن آب از لوله های متخلخل سفالی و یا لوله سیمانی اجرا می شوند.

برای انجام این کار کانال هایی در زمین حفر می کنند که ارتفاع آن به نوع خاک بستگی دارد. که ارتفاع کانال برای خاک های سبک حدود 90 تا 120 سانتی متر و برای خاک های سنگین حدود 60 تا 90 سانتی متر می باشد.

لوله ها در کف کانال خشک به یکدیگر متصل می کنند. این لوله ها آب را از جداره خود جذب می کنند. به این صورت مانع از عبور ذرات ریز خاک یا لجن می شوند.بر روی این لوله قلوه سنگ درشت می ریزند. به ترتیب از پایین به بالا سنگ ها ریزتر می شوند، به صورت فیلتر عمل می کنند. در آخر هم زهکشی اصلی به رودخانه و یا فاضلاب سطحی می رسند.

در پروژه های بزرگ، برای جلوگیری از ورود گل و لای به سیستم زهکشی و مانع از مسدود شدن آن حوضچه های رسوب گذاری می سازند. لوله های خروجی و ورودی حوضچه از کف بالاتر نصب می شوند. در بعضی از مواقع که آب زهکش قطع می شود. گل و لای در کف ته نشین می شوند. در فواصل معین باید گل و لای ته نشین شده را خارج کرد.

دلایل اجرای زهکشی زمین و ساختمان

1-زیاد شدن باربری خاک زیر فونداسیون

2-کاهش زمان و هزینه ها در گودبرداری و پایدارسازی

3-رفع خطر احتمالی ناشی از وارد شدن آب به گود برداری

4-جلوگیری از وارد شدن صدمه در زمان بهره برداری

انواع سیستم زهکشی زمین و ساختمان

1-زهکشی عمیق

در این سیستم چند چاه در اطراف ساختمان و تراز پایین تر از کف گود حفر می شوند.

2-زهکشی نیمه عمیق

در این روش چندین چاه در اطاف ساختمان و در بستر گود حفر می شوند.

3-زهکشی سطحی زیر فونداسیون

در این روش کانال های زهکش با مصالح مناسب زهکش مناسب پر می شوند.

6 توصیه مهم زهکشی زمین و ساختمان

1- مصالح زهکشی باید لایه لایه ریخته شوند.

2-باید دیواره های چاه های حفر شده با استفاده از کول بتنی مسلح شوند. فصاله بین کول بتنی با خاک با استفاده از مصالح درشت دانه پر شوند.

3-برای جلوگیری از ناپایداری دیواره گود و اجرای صحیح زهکشی، باید کانال زهکش به طول 3 متر حفر و زهکش با مصالح مناسب پر شود.

4-اگر چاله آسانسور یا چاله دیگر از کف فونداسیون پایین تر قرار دارد باید به مهندس برای ارائه جزئیات آب بندی توضیح داده شود.

5-قبل از شروع زهکشی، گزارش محلی و نقشه های اجرایی با دقت بررسی نمود و در صورت وجود ابهام به طراح اطلاع داده.

6-از آن جا که در روی لایه آخر زهکش، بتن مگر اجرا می شود. برای جلوگیری از نشست بتن مگر باید مصالح زهکش به 80 درصد تراکم خود برسد.

سیستم های زهکشی گودها و سازه های زیر زمین برحسب نوع بهره برداری به دو دسته زیر تقسیم می شوند:

1-سیستم زهکشی موقت:

در این سیستم زهکش، بعداز تمام شدن گودبرداری و احداث سازه، پمپ آب چاه خاموش کرده تا آب زیر زمینی به تراز طبیعی خود برسد.

2-سیستم زهکشی دائمی:

در این زهکش تمام عمر سازه مورد بهره برداری بوده و عملیات پمپاژ آب از چاه مادر انجام می شود. تا سطح آب زیرزمین در تراز خود ثابت نگه داشته شود. بعدار عملیات بازبینی و تعمیر و نگهداری سیسنم زهکش باید به صورت دوره انجام شود.

سیستم زهکشی پیرامونی وعمیق گودهای ساختمانی به دو دسته تقسیم می شوند:

الف) سیستم زهکش شامل چاه عمیق

اگر در اعماق به پایین تر از کف گود به لایه های با نفوذپذیری بالا برخورد کند، به گونه ای که با حفر چاه با انتقال آب از آبخوان به لایه آب گذر موجود، بتوان آب موجود در آبخوان را قبل از ورود به گودبرداری به لایه های زیرین انتقال داد.

ب)سیستم زهکش شامل چاه و گالری های ارتباط دهنده

اگر در اعماق پایین تر از کف گود به لایه آبگذر مناسبی برخورد نشود. می توان از این روش استفاده نمود.

این روش شامل سه حالت می باشد:

1-چاه ها و گالری تحتانی (حفر شده در زیر تراز کف گودبرداری)

2-چاه ها و گالری میانی (حفر شده در تراز میانی گودبرداری)

3- چاه و گالری میانی و تحتانی به صورت توامان

سیستم زهکشی و گودبرداری ساختمان خود را به شرکت طراحی و دکوراسیون داخلی ارج بسپارید.